นิพพาน ไม่ใช่ความรู้ ในนิพพานคือ องค์รู้ องค์รู้คืออะไร องค์รู้คือ สัมมาทิฏฐิ สัมมาทิฏฐิเกิดขึ้นได้อย่างไร สัมมาทิฏฐิเกิดขึ้นได้ด้วย อุภโตภาควิมุตติ แล้วอุภโตภาควิมมติคืออะไร อุภโตภาควิมุตติคือ วิมุตติสอง คือ หนึ่ง เจโตวิมุตติ และสอง ปัญญาวิมุตติ

เจโตวิมุตติและปัญญาวิมุตติ เกิดได้อย่างไร เกิดได้ด้วยสัมมาทิฏฐิ สัมมาทิฏฐินั้นประกอบไปด้วยอะไร ประกอบไปด้วยเมตตา ฉะนั้น การทำความเพียรคือการทำเมตตาจิต

เมตตาจิต ไม่ใช่ทำเมตตาเพียงแค่ “ สัตว์ทั้งหลายจงเป็นสุข จงเป็นสุข เถิด ฯ “ แต่การทำเมตตาจิตที่เข้าไปให้ถึงสภาวธรรม ต้องทำความเพียรสูงมากสูงจนกระทั่งเห็นสภาวธรรมคือ เจโตวิมุตติ เมื่อเห็นเจโตวิมุตติ จึงจะเห็นปัญญาวิมุตติ

ทั้งหมดนี้จึงเรียกว่า “ สัมมาทิฏฐิ “

ฉะนั้น สัมมาทิฏฐิประกอบไปด้วยองค์รู้ทั้งสอง คือ อุภโตภาควิมุตติ รู้ในสภาวธรรม รู้ในปัญญาธรรม

บุญรักษา